Η Ιαπωνία ακολουθεί τις Ηνωμένες Πολιτείες

Μέσα σε λίγες μέρες από την ανακοίνωση της Κεντρικής Τράπεζας της Ιαπωνίας για αύξηση της ποσοτικής χαλάρωσης κατά 25%, ο δείκτης μετοχών Nikei ανέβηκα κατά 10%.  Παράλληλα, το Ιαπωνικό γιέν υποχώρησε κατά 9% έναντι του δολαρίου τις τελευταίες 30 μέρες, επειδή η αγορά συναλλάγματος ανέμενε ότι η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας θα προχωρούσε με περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής της πολιτικής.  Τα προβλήματα της Ιαπωνίας είναι πολλά και διαχρονικά.  Το δημόσιο χρέος της χώρας είναι το ψηλότερο στον κόσμο αφού υπερβαίνει το 200% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος.  Η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση εδώ και αρκετά χρόνια ενώ εδώ και 15 χρόνια.  Η οικονομία υποφέρει επίσης από αποπληθωρισμό, δηλαδή μείωση των τιμών.  Μόλις πρόσφατα ο δείκτης τιμών καταναλωτή σταθεροποιήθηκε αφού για επτά μήνες οι τιμές δεν μειώθηκαν, αλλά ούτε και αυξήθηκαν.  Προηγήθηκαν βέβαια τέσσερις γύροι περιορισμένης ποσοτικής χαλάρωσης, οι οποίοι απελευθέρωσαν μερικά τρισεκατομμύρια γιεν, τα οποία διέθεσαν οι τράπεζες για εγχώριο δανεισμό.  Το πρόβλημα είναι ότι οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά δεν δανείζονται χρήματα για να ξοδέψουν ή να επενδύσουν, έτσι ώστε να τονώσουν την εγχώρια ζήτηση, η οποία είναι απαραίτητη για την ανάκαμψη της οικονομίας.  Για πολλούς αναγνώστες τα πιο πάνω είναι «Ιαπωνέζικα» και χρειάζονται επεξήγηση.  Εδώ και χρόνια η οικονομία της Ιαπωνίας υποφέρει από οικονομική ύφεση και αποπληθωρισμό.  Αποπληθωρισμός σημαίνει ότι οι τιμές προϊόντων και υπηρεσιών μειώνονται ως αποτέλεσμα της μειωμένης εγχώριας ζήτησης που παρατηρείται.  Οι καταναλωτές αναβάλλουν τις αγορές τους αναμένοντας περαιτέρω μείωση των τιμών.  Οι επιχειρήσεις δεν παράγουν δεν παράγουν και δεν προσλαμβάνουν, αντίθετα απολύουν και μειώνουν τους μισθούς.  Ως αποτέλεσμα η εγχώρια κατανάλωση και οι επενδύσεις μειώνονται περαιτέρω ενδυναμώνοντας την ύφεση.  Η εξωτερική ζήτηση βέβαια παραμένει η σπονδυλική στήλη της Ιαπωνικής οικονομίας, αλλά τα τελευταία 10 χρόνια, οι εξαγωγές της Ιαπωνίας αντιμετωπίζουν αυξημένο ανταγωνισμό από αναπτυσσόμενες χώρες, όπως είναι η Νότιος Κορέα, η Κίνα κλπ.  Η υποχώρηση του γιέν ίσως βοηθήσει τις εξαγωγές των Ιαπωνικών επιχειρήσεων αφού αυτές θα κοστίζουν λιγότερο.  Το φαινόμενο του αποπληθωρισμού προκαλεί ένα φαύλο κύκλο,  μείωσης των τιμών, ύφεσης, ανεργίας, ο οποίος δεν έχει τέλος.  Μια λύση στο πρόβλημα αυτό είναι η αύξηση της ρευστότητας και η μείωση των επιτοκίων, έτσι ώστε τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις να δανείζονται περισσότερα και να ξοδεύουν.  Το ζητούμενο είναι η αύξηση της κατανάλωσης για να πουλήσουν οι επιχειρήσεις αυτά που παράγουν, έτσι ώστε να παράγουν και άλλα.  Αυτή η εξέλιξη θα τονώσει τις επενδύσεις και τις προσλήψεις.  Η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας έχει μειώσει τα επιτόκια της στο μηδέν εδώ και αρκετά χρόνια αλλά η πολιτική αυτή δεν ήταν αρκετή για να αυξήσει το δανεισμό, την κατανάλωση και το δανεισμό, απλά επειδή τα επιτόκια δεν είναι ο μόνος παράγοντας που επηρεάζει τις επενδύσεις και την κατανάλωση.  Πριν λίγες μέρες, η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας αποφάσισε να αυξήσει κατά 25% την ποσοτική χαλάρωση που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη δηλώνοντας παράλληλα ότι δεν θα υπάρχει ημερομηνία λήξης στο πρόγραμμα που ακολουθεί.  Έτσι, οι αγορές αντέδρασαν έντονα, προεξοφλώντας ανάκαμψη της οικονομίας, άνοδο των τιμών των μετοχών και υποχώρηση του γιεν.  Η Ιαπωνία είναι αποφασισμένη να ακολουθήσει το παράδειγμα των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου η ποσοτική χαλάρωση είχε σημειώσει τεράστια επιτυχία.  Η επόμενη εφαρμογή της ποσοτικής χαλάρωσης θα είναι στην Ευρώπη.

Μάριος Μαυρίδης, οικονομολόγος, βουλευτής Κερύνειας