Η διαφορά μεταξύ Κύπρου και Ιρλανδίας

Η Ιρλανδία κατάφερε να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης φορτώνοντας το κόστος στους φορολογούμενους, σε αντίθεση με την Κύπρο που δεν έχει άλλα περιθώρια αύξησης του δημόσιου χρέους της.   Για να επιλύσει τα μεγάλα προβλήματα των κόκκινων δανείων και του έκτακτου δανεισμού από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), του γνωστού ELA, η Ιρλανδία επέτρεψε στο δημόσιο χρέος της να αυξηθεί από €48 δις ή 25% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) το 2007, στα €204 δις που ή 124% του ΑΕΠ σήμερα.  Τηρουμένων των αναλογιών, τα προβλήματα στην Ιρλανδία ήταν χαμηλότερης έντασης από ότι είναι σήμερα στην Κύπρο.  Η μεγάλη διαφορά όμως μεταξύ Κύπρου και Ιρλανδίας, είναι ότι η Ιρλανδία αντιλήφθηκε έγκαιρα τα προβλήματα της και ενεργοποίησε άμεσα μηχανισμούς αντιμετώπισης τους.  Λόγω της μεγάλης καθυστέρησης που  παρατηρήθηκε στην Κύπρο, τα προβλήματα είναι σήμερα πολύ πιο δύσκολο να επιλυθούν και το κόστος επίλυσης τους θα είναι αρκετά πιο μεγάλο.  Ας δούμε λοιπόν την ανάλυση.  Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης οι Ιρλανδικές τράπεζες συσσώρευσαν μη εξυπηρετούμενα δάνεια ύψους €77 δισεκατομμυρίων και έκτακτη ρευστότητα από την ΕΚΤ γύρω στα €30 δις.  Τα περισσότερα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αφορούσαν την κτηματαγορά, η οποία κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος λίγο με την έναρξη της κρίσης  το 2007.  Εκείνη την περίοδο, το δημόσιο χρέος της Ιρλανδίας ήταν σε χαμηλά επίπεδα, γύρω στο 25% του ΑΕΠ, λόγω της μακροχρόνιας ανάπτυξης που προηγήθηκε.  Για να αντιμετωπίσει τη φυγή καταθέσεων από τις τράπεζες, η κυβέρνηση της Ιρλανδίας εξέδωσε εγγυήσεις (αυξάνοντας το δημόσιο χρέος της) και τις πρόσφερε στις τράπεζες για να μπορούν να αντλούν έκτακτη ρευστότητα (ELA) από την ΕΚΤ.  Οι εγγυήσεις αυτές προέβλεπαν ότι η κυβέρνηση θα κατέβαλε €3 δις κάθε χρόνο για σειρά ετών, στις Ιρλανδικές Τράπεζες για να ξοφλήσουν τον έκτακτο δανεισμό από την ΕΚΤ.  Αργότερα όμως, η κυβέρνηση μετέτρεψε τις κυβερνητικές εγγυήσεις ύψους €30 δις σε μακροπρόθεσμο δανεισμό, για 30 χρόνια περίπου.  Αυτό θέλει να κάνει και η Κυπριακή κυβέρνηση αλλά δεν έχει τα περιθώρια αύξησης του χρέους της, όπως είχε η Ιρλανδία.  Για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα των κόκκινων δανείων, η κυβέρνηση της Ιρλανδίας δημιούργησε τον NAMA (National Asset Management Agency), ο οποίος αγόρασε τα κόκκινα δάνεια στη μισή τιμή.  Δηλαδή, οι τράπεζες πουλούσαν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια τους στον NAMA, και απορροφούσαν μεγάλο μέρος της ζημιάς.  Ο NAMA διαχειρίζεται τα κόκκινα δάνεια σε βάθος χρόνου, διαθέτοντας τα στην αγορά κατά τα επόμενα 15 χρόνια.  Με τον τρόπο αυτό, οι τράπεζες καθάρισαν από τα κόκκινα δάνεια και θα αποφεύχθηκε η μαζική πώληση ακινήτων στην αγορά.  Για την καλύτερη διαχείριση των δεκάδων χιλιάδων ακινήτων που ήταν αποθηκευμένα στα κόκκινα δάνεια, ο NAMA δημιούργησε ένα άλλο οργανισμό (Special Purpose Vehicle), στον οποίο συμμετέχουν και ιδιώτες επενδυτές με 51%.  Ουσιαστικά, ο οργανισμός αυτός αγοράζει και πουλά υποθηκευμένα ακίνητα, για αναπτυξιακούς σκοπούς.  Η Ιρλανδία λοιπόν, έλυσε τα μεγάλα προβλήματα της φορτώνοντας το κόστος στους φορολογούμενους, κάτι που η Κύπρος δεν μπορεί να κάνει.  Το δημόσιο χρέος της Κύπρου βρίσκεται ήδη σε οριακά επίπεδα, 114% του ΑΕΠ, και δεν υπάρχουν περιθώρια αύξησης του.  Άλλωστε, το μέγεθος του έκτακτου δανεισμού από την ΕΚΤ και των κόκκινων δανείων είναι σχετικά μεγαλύτερα στην Κύπρο παρά στην Ιρλανδία. 

Μάριος Μαυρίδης, οικονομολόγος, βουλευτής Κερύνειας