H δική μου μαρτυρία για το καλοκαίρι του 1974 (μέρος 7)
Της Μαρίας Στεφανή
Οι μέρες και νύκτες μας περνούν γρήγορα με την προσμονή της επιστροφής στο αγαπημένο μας χωριό. Κοιμούμαστε και ξυπνούμε με την πίκρα στα χείλη γιατί πέρασε ακόμη μια μέρα στην προσφυγιά. Ακούεται τόσο άδικο και τόσο παράξενο να λέγεται ότι δεν θα επιστρέψουμε πριν τα Χριστούγεννα του 1974. Μέχρι τα Χριστούγεννα; Ωχ Θεέ μου πώς το επιτρέπεις και ποιός θα αντέξει μέχρι τότε;
Κάποιοι συγγενείς μια μέρα μας έχουν μιαν ευχάριστη έκπληξη. Βρέθηκε ένα μικρό σπιτάκι το οποίο ενοικιάζεται. Πρέπει να βιαστούμε γιατί είναι χιλιάδες οι πρόσφυγες που έχουν το ίδιο πρόβλημα. Σε λίγες ώρες είμαστε εκεί! Έστω και με ένα υπνοδωμάτιο είμαστε ευχαριστημένοι. Θα έχουμε ένα δικό μας χώρο, θα είμαστε ελεύθεροι και τουλάχιστον δεν θα περιμένουμε στην ουρά στα αποχωρητήρια του σχολείου και στις βρύσες της αυλής για να πλυθούμε! Η χαρά μου είναι η ίδια με την ημέρα που μετακομίσαμε στο καινούριο μας σπίτι στο χωριό. Οι γείτονες μάς κοιτάζουν με υποψία και φοβούνται ότι θα αρχίσουμε να τους ζητούμε διάφορα πράγματα. Ακόμη και τη σκούπα που βρήκα εκεί, μας τη ζήτησαν σε δυο τρεις μέρες και μας είπαν ότι κάποιος τη δανείστηκε από κοντά τους.
Χωρίς να το καταλάβουμε, μπαίνει το Φθινόπωρο με τις συννεφιές και τις μπόρες του. Δεν το κρύβω ότι κάθε φορά που ακούω βροντές, νομίζω ότι ξανάρχονται τα βομβαρδιστικά και μια πιάνουν ταχυπαλμίες. Κοιμούμαι τα βράδυα με τη νοσταλγία του χωριού, του σπιτιού μου, της οικογένειας μου που σκορπίστηκε και του πατέρα μου που παρέμεινε στο χωριό και δεν έχουμε καθόλου νέα του. Τα αδέλφια μου φεύγουν ένας, ένας για το εξωτερικό, με την ελπίδα μιας καλύτερης τύχης. Η μητέρα μου με τους μικρότερους ήρθε στη Λευκωσία και διαμένουν προσωρινά μαζί μας μέχρι να βρουν κάπου να ενοικιάσουν. Καθημερινά ο σύζυγός μου βρίσκεται στην πράσινη γραμμή κοντά στο Λήδρα Πάλας, με την ελπίδα ότι ίσως έρθουν από το χωριό μας οι γονείς του και ο πατέρας μου για να συναντηθούν και να συνομιλήσουν, με άδεια των Κατοχικών Αρχών, για λίγη ώρα πριν επιστρέψουν πίσω στα σπίτια τους. Μερικοί φέρνουν μαζί τους λίγα τρόφιμα για τα μικρά παιδιά τους που πηγαίνουν σχολείο. Οι κακουχίες, οι στερήσεις και η ταλαιπωρία δεν είναι μόνο προνόμιο των προσφύγων. Αφορούν επίσης και τους εγκλωβισμένους οι οποίοι υποφέρουν από τη στέρηση της οικογένειας τους, τον περιορισμό της ελευθερίας τους και το φόβο του κατοχικού στρατού.
Στις ειδήσεις μεταδίδεται ότι οι Κατοχικές Δυνάμεις φέρνουν συνεχώς έποικους από την Τουρκία για να εργαστούν στα χωράφια μας και ότι παίρνουν τίτλους των περιουσιών των προσφύγων. Τί κατάντια! Είμαστε δεμένοι χειροπόδαρα και οι Τούρκοι αλωνίζουν στα σπίτια μας με τη δύναμη του ισχυρού.
Πολλοί συμπατριώτες μας πιάστηκαν αιχμάλωτοι από τον Κατοχικό Στρατό. Κάποιοι σκοτώθηκαν επί τόπου και άλλοι μεταφέρθηκαν στην Τουρκία. Εκεί βασανίστηκαν και εξευτελίστηκαν από τους Τούρκους και με τη μεσολάβηση του Ερυθρού Σταυρού άρχισε η επιστροφή και παράδοση πολλών από αυτούς στους δικούς τους που τους περιμένουν καθημερινά με τις ώρες στην περιοχή του Λήδρα Πάλας. Στα πρόσωπα των συγγενών τους διαβάζει κανείς την αγωνία, τη λύπη, τη δυστυχία, την απόγνωση και ότι άλλο μπορεί να επιφέρει το μίσος του πολέμου. Κάθε φορά που σταθμεύει ένα λεωφορείο με τους αιχμαλώτους που ελευθερώνονται και αρχίζουν να επιβιβάζονται, δεν περιγράφονται οι φωνές και τα κλάματα των οικογενειών που τους περιμένουν. Οι εικόνα των πρώην αιχμαλώτων παραμένει τυπωμένη για πάντα στο μυαλό μου. Μακριά και απεριποίητα μαλλιά, αξύριστοι για καιρό, αδύνατοι με ξεσχισμένα ρούχα, πολλοί μόνο με εσώρουχες ξεμάσχαλες φανέλλες και όλοι με ταπεινωμένο ύφος και φοβισμένα μάτια. Το δράμα όμως αυτών που άδικα περίμεναν τους δικούς τους αγνοούμενους που δεν επέστρεψαν δεν περιγράφεται. Κλαμένοι, απελπισμένοι και με βαριά βήματα παίρνουν το δρόμο της επιστροφής για ακόμη μια φορά στο σπίτι της πικρής προσφυγιάς με μια καινούρια πίκρα. Για πόσο καιρό ακόμη θα περιμένουν τους αγνοούμενους δικούς τους; Κανένας δεν μπορεί να απαντήσει.
Στις ελεύθερες περιοχές ο Ερυθρός Σταυρός εργάζεται ακατάπαυστα. Προσφέρουν στους πρόσφυγες που έχουν ανάγκη, αντίσκηνα, κουβέρτες, ρούχα και τρόφιμα. Στα κατεχόμενα χωριά μας πηγαίνουν κάθε 15 ημέρες με συνοδεία αντρών των Ηνωμένων Εθνών για να προμηθεύσουν διάφορα τρόφιμα στους εγκλωβισμένους.
Η ζωή μας περιορίζεται στις παραμέτρους των στερήσεων και της φτώχειας που μας επέφερε η προσφυγιά. Εκτός από τις οικογένειες που χωρίστηκαν (οι γονείς που παρέμειναν στις κατεχόμενες περιοχές και τα παιδιά τους που μεταφέρτηκαν στις ελεύθερες περιοχές για να συνεχίσουν τις σπουδές τους) είναι κι’ αυτοί που άφησαν τις οικογένειες τους και ταξίδευσαν στο εξωτερικό για να βρουν εργασία να ζήσουν τα παιδιά τους, εφόσον στην Κύπρο δεν μπορούσαν να εργοδοτηθούν.
Για ατέλειωτες νύκτες ονειρεύομαι τη ζωή του χωριού. Με πιάνει πυρετός στη σκέψη της αδικίας που έγινε σε βάρος μας και κάνω σκέψεις να επιστρέψω περπατητή από σημείο της πράσινης γραμμής που δεν ελέγχεται από τον κατοχικό στρατό. Αυτό όμως είναι πολύ επικίνδυνο και επιπόλαιο και σιγά-σιγά ταπεινώνομαι και αποδέχομαι τη νέα κατάσταση πραγμάτων. Θα πρέπει να κοιτάξω μπροστά. Όπως όλοι οι πρόσφυγες θα πρέπει να εργαστώ με ζήλο για να σταθούμε σαν οικογένεια ξανά στα πόδια μας.
Πολύ σύντομα επιστρέφει ο Πρόεδρος Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ξανά στην Κύπρο με τιμές και μεγάλο ενθουσιασμό εκ μέρους του κυπριακού ελεύθερου λαού. Οι ελπίδες μας αναπτερώνονται. Πιανόμαστε από κάθε του λέξη όπως ο πνιγμένος από το σωσία του. Αρχίζει να επισκέπτεται καταβλυσμούς προσφύγων και υπόσχεται πολλά. Γρήγορα ξαναρχίζει η ανάπτυξη και η ανοικοδόμηση της χώρας μας. Όμως ο καημός μας για τον τόπο μας που μας έχουν αρπάξει με τη βία παραμένει ο ίδιος και χειρότερος.
Ο Μακάριος μιλά για μακροχρόνιο αγώνα. Τί θα πει άραγε αυτό; Τί σημαίνει μακροχρόνιος; Ο Θεός άφησε στην Παλαιά Διαθήκη το Λαό του Ισραήλ που έφυγε από την Αίγυπτο να περιφέρεται για 40 χρόνια στην έρημο με τον Μωυσή, πριν τους επιτρέψει να φτάσουν στη Γη της Επαγγελίας. Το χειρότερο ήταν ότι πέθαναν όλοι στην Έρημο επειδή ήταν αμαρτωλοί και έφεραν μαζί τους τις κακές συνήθειες της ζωής της Αιγύπτου. Οι λίγοι που επέστρεψαν γεννήθηκαν στην Έρημο και ήταν απελευθερωμένοι από όλα τα ελαττώματα και αμαρτίες των προγόνων τους. Μήπως ο Θεός μας επιφυλάσσει την ίδια ή ακόμη και χειρότερη τύχη;
Τ Ε Λ Ο Σ
